Historia porcelany – jak powstało „białe złoto”?

Dawniej posiadanie dobrej jakości porcelany było wyznacznikiem wysokiego statusu majątkowego oraz prestiżu. Dziś to rodzaj kolekcjonowania cennych pamiątek i eleganckich przedmiotów, na które wielu z nas może sobie pozwolić. Dobra porcelana jest piękną oprawą domowych uroczystości, a także doskonałą towarzyszką wspólnych posiłków. A co warto wiedzieć o jej historii oraz roli w dzisiejszych czasach?

Porcelana dawniej – o tych etapach historii warto wiedzieć!

Choć mogłoby się wydawać, że porcelana pojawiła się niedawno, a o jej zaletach rozpisujemy się przede wszystkim w aktualnym znaczeniu, to jednak jej historia sięga bardzo odległych czasów. Dawniej kojarzono ją oczywiście ze wspomnianym, często wysokim statusem majątkowym, szczególnie, gdy charakteryzowała się nienagannym wykonaniem, czy ręcznym malowaniem. Jej posiadaniem mogły pochwalić się wszystkie znakomite rody i dynastie.

Warto podkreślić, że to Chińczycy wynaleźli porcelanę, a jej produkcję rozpoczęli mniej więcej od VII wieku. Szybko, obok prochu, herbaty i jedwabiu, stała się jednym z najbardziej luksusowych materiałów. Po Chinach, produkcję porcelany zaadaptowała także Japonia, dzięki której tempo produkcji gustownych filiżanek znacząco przyspieszyło. Od tej pory picie herbaty nabrało zupełnie innego znaczenia.

Na zdjęciu po prawej: list od księcia Józefa Poniatowskiego do hr. Jacka Małachowskiego, ówczesnego właściciela fabryki w Ćmielowie.

Czy wiesz, że? Prawdopodobnie, nazwę porcelana wymyślił Marco Polo, a pochodzić ma ona od włoskiej nazwy morskiego skorupiaka – “porcello”?

Różne źródła podają zresztą, że to właśnie dzięki Marco Polo porcelana dotarła do Europy. Porcelanowe dzieła docierały podobno najpierw na dwory królewskie, a później do pałaców. Sprowadzana przez pół świata porcelana była niezwykle droga – bywały czasy, gdy serwis porcelanowy był równowartością majątku ziemskiego czy kilku wsi. Nie bez powodu nazywano ją “białym złotem”. Z czasem, porcelana zaczęła także zmieniać świat sztuki – artyści tworzyli piękne figurki, a potem efektownie zdobione przedmioty użytkowe.

Polska i europejska receptura produkcji porcelany – o tym warto wiedzieć!

Niemal od razu po zapoznaniu się z recepturą w naszych rejonach powstała pierwsza europejska fabryka porcelany w Miśni. Później jej produkcja dotarła również do Francji, a także do Anglii. A gdy w 1771 roku ujawniono zasady wykonania oryginalnej porcelany, rozpoczęła się prawdziwa moda na zakup tychże produktów. Do Polski porcelana dotarła dość szybko bo mniej więcej w 1783 r. Zaledwie kilka lat później, bo już w 1790 roku, powstała fabryka w Ćmielowie, która do dziś produkuje cenioną na całym świecie, polską porcelanę.    

Jak rozpoznać prawdziwą porcelanę?

Porcelanowa zastawa kojarzy nam się z czymś luksusowym i prestiżowym – w końcu jadali z niej głowy państw, a jej najcenniejsze egzemplarze do tej pory dumnie eksponowane są w muzeach. Nie każdy jednak wie, że w istocie porcelana to rodzaj ceramiki. Jak zatem dostrzec różnice? 

Porcelana to najszlachetniejsza odmiana ceramiki. Od innych wyrobów ceramicznych, można odróżnić ją na kilka sposobów. Przede wszystkim porcelana przepuszcza światło. Materiał ten bowiem jest tak cienki, że swobodnie przenikają przez niego promienie. Tej właściwości nie ma żaden inny materiał ceramiczny. Poza tym, porcelana jest też gładka w dotyku, a po delikatnym uderzeniu w nią na przykład czymś metalowym, wydaje czysty, wysoki dźwięk. W innym przypadku, dźwięk będzie zdecydowanie niższy.

W kontekście porcelany warto także wspomnieć o tym, że jest niezwykle wytrzymała i odporna na ścieranie, a poza tym trudno ją ubrudzić. Jeśli naczynie, mimo częstego mycia wygląda na brudne od spodu, prawdopodobnie nie jest porcelanowe. Ten materiał charakteryzuje się także wyjątkowo niską nasiąkliwością. Łatwo to sprawdzić, ponieważ o teście z atramentem słyszał pewnie niejeden sympatyk „białego złota”. Wystarczy nanieść na porcelanę kroplę wspomnianego tuszu, by się przekonać, że nie wsiąknie on w naczynie.

Porcelana w Polsce

Jak już wspomnieliśmy, w 1790 roku powstała pierwsza pracownia porcelany w Polsce. Była to manufaktura w Ćmielowie, gdzie do dziś produkowane są wyroby z „białego złota”. Później powstały kolejne polskie fabryki porcelany; między innymi w Chodzieży i Łubianie.

Niewątpliwie najsilniej kojarzoną z produkcją porcelany w Polsce jest Polska Grupa Porcelanowa, która łączy potencjał wiodących marek porcelany. W ramach Grupy funkcjonują trzy odrębne brandy: Ćmielów (wraz z subbrandem Ćmielów Design Studio), Lubiana oraz Chodzież które różnicuje rodzaj oferty, a łączy chęć realizacji potrzeb klientów, dla których fabryki szczycące się długoletnią tradycją produkują najwyższej jakości zastawę stołową i porcelanę kolekcjonerską.

Porcelana współcześnie

Dzisiaj na porcelanę pozwolić sobie może każdy, a bogactwo wzorów sprawia, że każdy znajdzie coś dla siebie. Ta najwyższej jakości, często ręcznie i skrupulatnie zdobiona, jest cennym elementem wyposażenia każdego domu. Niewątpliwie warto ją mieć – serwis obiadowy upiększy stół podczas rodzinnych spotkań, a kawa lub herbata podana w porcelanowych filiżankach dłużej pozostanie ciepła. Porcelana jest też doskonałym pomysłem na prezent, na przykład z okazji ślubu czy okrągłej rocznicy. Ciekawe przykłady porcelany, znajdują się chociażby tutaj: https://porcelana.pl/